ΑΝΤΩΝ ΠΑΣΑΣ

Αντών Πασάς

Αντών’ Πασάς

Του Πολατίδη Βασίλειου 13/3/2014

O Αντώνης Χατζηελευθερίου ή Αντών Πασάς ή Αντών Αγάς ή Αντών Καραμπέγ, γεννήθηκε το 1888 στο χωριό Κουρουκοκτσέ της επαρχίας της Πάφρας.
Το 1912 σε ηλικία 24 ετών προτίμησε να ανέβει αντάρτης στα βουνά παρά να καταταγεί και να υπηρετήσει στον τουρκικό στρατό, αντιδρώντας με αυτή τη στάση, στις βιαιοπραγίες των τούρκων κατά των Ελλήνων.Οι συγχωριανοί του τον προέτρεψαν να καταταγεί, για να μην αφανιστεί το χωριό τους απ τους τούρκους.Τελικά ο Αντώνης Χατζηελευθερίου κατετάγει το Μάρτιο του 1912 πρώτα στην Σαμψούντα και έπειτα στην 

Αμάσεια στο 4ο σώμα του τουρκικού στρατού.Οι τούρκοι τον εξευτέλιζαν και τον ταπείνωναν όπως έκαναν σε όλους τους Έλληνες που είχαν την ατυχία να καταταγούν.

Αμέτρητες ήταν οι αγγαρείες, οι ταπεινώσεις και τα βασανιστήρια. Υπέμεινε πολλούς εξευτελισμούς και ταπεινώσεις, όμως δεν άργησε και το Σεπτέμβριο του 1912 στην Αμάσεια άδραξε την ευκαιρία και το ‘σκασε απ’ τον τούρκο φρουρό εκτελώντας τον. Μετά από πολλές ταλαιπωρίες και βάσανα κι αφού διέσχισε μόνος τα βουνά του Πόντου, έφτασε στο χωριό του.

 Ανέβηκε αμέσως στο βουνό, όπου βρήκε κι άλλους που κρύβονταν από τους τούρκους ή που λιποτάκτισαν από τον τουρκικό στρατό και σχημάτισε ένα αντάρτικο σώμα.

Πελαγία Οξύζογλου

Στο βουνό γνώρισε και παντρεύτηκε στις αρχές του 1915 την γυναίκα του Πελαγία Οξύζογλου. Το 1915 ξεκινά τον ένοπλο αγώνα κατά των τούρκων ως αρχηγός μια μεγάλης αντάρτικης ομάδας.
Οι αντάρτες εκείνη την περίοδο προμηθεύονταν τα όπλα τους από την Ρωσία, καθώς επίσης υπήρχαν και όπλα που έφερναν μαζί τους οι λιποτάκτες από τον τουρκικό στρατό.
Οι μάχες εναντίον του τούρκικου στρατού και των τούρκων ανταρτών είχαν ανάψει πάνω στα βουνά του δυτικού Πόντου.
Οι Έλληνες γνωρίζοντας την γεωγραφία της περιοχής τους έστηναν ενέδρες με μικρές ομάδες κατατροπώνοντας τους τούρκους.

Το Μαρτίου του 1915 ο Αντών’ Πασάς μαζί με το αντάρτικο του σώμα βρίσκονταν στην λιμνοθάλασσα της Πάφρας για να προμηθευτεί ψάρια για τους άντρες του.
Εκεί όμως του είχαν στήσει ενέδρα οι τούρκοι. Πληροφορήθηκε από τους άντρες του για την ενέδρα και προτίμησε να επιτεθεί κατά μέτωπον.
Η επίθεση των ανταρτών του Αντών’ Πασά πραγματοποιήθηκε τα ξημερώματα. Σα λιοντάρια έπεσαν οι αντάρτες του πάνω στους τούρκους.
Οι τούρκοι τα έχασαν και υποχώρησαν αλλόφρονες στο βουνό Καλινίκ όπου και εξοντώθηκαν, αφού είχαν περικυκλωθεί και από άλλα αντάρτικα σώματα.
Συνέλαβαν πολλούς τούρκους στρατιώτες και χωροφύλακες και τους αντάλλαξαν με Έλληνες αιχμάλωτους που σάπιζαν στις φυλακές της Σαμψούντας και της Πάφρας.
Στα βουνά του Πόντου αντηχούσε το όνομα του θρυλικού καπετάνιου.

Μητροπολίτης Χρύσανθος

Τον Ιούνιο του 1916 στην Μητρόπολη της Τραπεζούντας, με επικεφαλής των Μητροπολίτη Χρύσανθο και παρόντων των καπετάνιων των αντάρτικων ομάδων του δυτικού Πόντου,
ο Αντώνης Χατζηελευθερίου ορίσθηκε «αρχιστράτηγος» όλων των αντάρτικων ομάδων του δυτικού Πόντου.
Αμέσως μετά την εγκατάσταση του ρώσου στρατηγού Λιαχωβ στην Τραπεζούντα με επιστολή του που απευθύνεται στον Μητροπολίτη Αμάσειας Γερμανό Καραβαγγέλη, καλεί να έρθουν στην Τραπεζούντα όλοι οι οπλαρχηγοί του Δυτικού Πόντου.

Την επιστολή του Στρατηγού στους αντάρτες τη διαβίβασε ο επίσκοπος Πάφρας Ευθύμιος Αγριτέλης στις 18 με 19 Απριλίου του 1916 και στις 

20 Απριλίου όλοι σχεδόν οι καπετάνιοι χρησιμοποιώντας καΐκια από τις παραλίες της Σαμψούντας και της Πάφρας-Αλατσάμ πήγαν στην Τραπεζούντα και συγκεντρώθηκαν, σύμφωνα με τις αφηγήσεις τους, σε ένα μεγάλο σχολείο (ίσως) στο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας.
Παρέστη εκεί ο Ρώσος Στρατηγός Λιαχώφ, ο προσωρινός Κυβερνήτης Κωνσταντίνος Θεοφυλάκτου, ο Μητροπολίτης Χρύσανθος και πολλοί Ρώσοι Αξιωματικοί.
Ο στρατηγός Λιαχώβ υποσχέθηκε να τους ενισχύσει με όπλα, πυρομαχικά, τρόφιμα, φάρμακα και ιματισμό για να συνεχίσουν τον αγώνα κατά των Τούρκων μέχρι την οριστική κατάληψη και απελευθέρωση ολόκληρου του Πόντου.
Στην μεγάλη και ιστορική αυτή συνάντηση πήραν μέρος όλοι οι καπετάνιοι του Πόντου και ορίστηκε χωριστά για τον καθένα το βουνό και το αρχηγείο όπου μπορούσε να δράσει.
Μετά από πρόταση του Στρατηγού και του Μητροπολίτη Χρύσανθου όλοι οι συγκεντρωθέντες ενέκριναν δια βοής τον Αντώνιο Χατζηελευθερίου ή Αντών Πασά ή Αντών Καραμπέγ,αρχηγό του Νεπιέν Ντάγ ως Γενικό Αρχηγό όλων των αντάρτικων τμημάτων του Δυτικού Πόντου, μάλιστα δε ο Ρώσος Στρατηγός τοποθέτησε στο κεφάλι του Αντώνη ένα καπέλο Κοζάκου αξιωματικού με ένα μεγάλο σταυρό ή αστέρι που είχε μπροστά στο καπέλο.

Η αναγνώριση του Αντών’ πασά ως γενικού αρχηγού έγινε γνωστή στις τουρκικές αρχές οι οποίες με εισήγηση τους στο σουλτάνο ζήτησαν την επικήρυξη του για το ποσό των 5.000 χρυσών τουρκικών λιρών,ποσό επικήρυξης μεγαλύτερο μετά από εκείνο κατά του Κουτσόγλου Αναστασίου “Καρατσοσούκ” απ’ το Κουρλένταμι της Μπάφρας που έδρασε το 1821 ως κλέφτης και αρματολός στα βουνά της Μπάφρας.

 Τον Απρίλιο του 1917 ο Αντών’ πασάς με 400 αντάρτες βάδισε κατά της κωμόπολης Τσιτνίκ στην περιοχή της Αμάσειας και απείλησε ότι θα την κάψει αν δεν απελευθέρωναν την Πελαγία, την γυναίκα του.Είχε σκοπό να επιτεθεί με 5.000 αντάρτες στην Αμάσεια και να μην αφήσει τούρκο για τούρκο. Από την πλευρά τους οι τούρκοι τρομοκρατήθηκαν μαθαίνοντας αυτές τις ειδήσεις και έσπευσαν να απελευθερώσουν την Πελαγία.

Τον Μάϊο του 1917 οι τούρκοι της Αμάσειας και της Πάφρας έστειλαν Έλληνες που είχαν επιρροή στην περιοχή για να διαπραγματευτούν με τον Αντών’ πασά.
Οι όροι ήταν οι παρακάτω: να παραδώσουν τα όπλα τους, δίχως όρους αμνηστίας σε όλους, να σταματήσουν οι εχθροπραξίες και να γυρίσουν όλοι πίσω στα σπίτια τους.
Ο Αντώνης επειδή γνώριζε πολύ καλά τι εστί τούρκος, ήξερε πως οι υποσχέσεις τους ήταν ψεύτικες, γι' αυτό και δεν τις δέχτηκε.Ότι δεν κατάφεραν όμως, να κάνουν με την δύναμη των όπλων οι τούρκοι, το κατάφεραν με την δύναμη του χρυσού, που τόσους και τόσους σπουδαίους άντρες έχει καταστρέψει.
Δυο πρωτοπαλίκαρα του Αντώνη Χατζηελευθερίου, ο Αναστάσιος Αβραμίδης και ο Ελευθέριος Κουλπαρίδης, θαμπωμένοι από τον χρυσό των τούρκων, οργάνωσαν την δολοφονία του παλληκαριού, χωρίς καμιά τύψη.
Πήραν με το μέρος τους και τον Αντώνη Χατζηπαρασκευά προτείνοντάς τον για καπετάνιο. Ο Ελευθέριος Κουλπαρίδης μάλιστα, ήταν και κουμπάρος του Αντών’ πασά και με πρόφαση να πάνε σ' ένα χωριό για να του αγοράσουν ένα καλό άλογο σαν δώρο, πήγε μαζί τους. Αφού πρώτα ακινητοποίησαν τους συνοδούς του και την γυναίκα του, τον σκότωσαν και μετά τον αποκεφάλισαν. Μετέφεραν το κεφάλι του στην Πάφρα και μετά στην Σαμψούντα όπου το κάρφωσαν σε ένα πάσσαλο και το περιέφεραν σαν τρόπαιο σε όλη την περιοχή.
Αυτή η άνανδρη πράξη των τριών προδοτών συντάραξε τον Ελληνισμό του Πόντου. Ο Γερμανός Καραβαγγέλης εξόπλισε ένα σώμα και έψαξε να τους βρει, αλλά μάταια. 

Μέχρι και ο Κιορ Τζεμίλ, ένας ανώτερος τούρκος αξιωματούχος στην Πάφρα είπε σε αυτούς τους τρεις προδότες  :

“ Άντε να χαθείτε καταραμένα σκυλιά. Πώς τολμήσατε να κάνετε ένα τέτοιο έγκλημα στον αρχηγό σας; Εμένα ήταν αντίπαλος μου, αλλά εσείς πώς σκοτώσατε ένα τέτοιο παλληκάρι ;"

Ο Αντών’ πασάς όπως και εκατοντάδες άλλα παλικάρια, θρυλικές υπάρξεις του Ελληνισμού του Πόντου, διεξήγαγαν λαμπρούς αγώνες για την πατρίδα και την οικογένεια μέσα από στερήσεις και δεινοπαθήματα.
Στην πλειοψηφία τους έπεσαν υπέρ της πατρίδας θυσιάζοντας το αίμα αλλά και τη ζωή τους, ως γνήσια τέκνα λαμπρών προγόνων.
Έτσι η γή του Πόντου πλημύρισε από εθνομάρτυρες που χαρακτηρίζονταν από αυτοθυσία αλλά και την πίστη τους στον Ιησού Χριστό.
Τα ονόματα πολλών εξ’ αυτών κοσμούν τα αγιολόγια της Ορθοδόξου Εκκλησίας.

ΠΗΓΗ: Kotsari